Het glioblastoma multiforme, (GBM) of glioblastoom of glioom, is de meest kwaadaardige vorm van een hersentumor. In Nederland krijgen elk jaar ongeveer 1000 tot 1200 patiënten een glioom. Daarmee is een glioom de meest voorkomende kwaadaardige primaire hersentumor. Mogelijk kan extract van een werkzame stof uit zeewier voor een nieuwe behandeling zorgen. Deze week worden resultaten uit een onderzoek hiernaar gepresenteerd tijdens de online GENIALG-conferentie.
GBM is een hersenkanker die een slechte prognose biedt. Volgens cijfers van het IKNL is de 2-jaarsoverleving ongeveer 15%. Weliswaar hebben nieuwe en effectievere behandelingen voor enige verbetering gezorgd in de laatste decennia, maar de ziekte blijft moeilijk behandelbaar. Na diagnose is de gemiddelde overleving 15 maanden.
Onderzoekers die betrokken zijn bij het GENIALG-project (GENetic diversity exploitation for Innovative macro-ALGal biorefinery) bestuderen algen op de aanwezigheid van componenten die mogelijk een farmaceutische toepassing kunnen hebben. Het zeewier Saccharina latissima, dat we in Nederland kennen als suikerwier, en dat onder andere wordt aangetroffen in de Oosterschelde, staat bekend als leverancier van de stof mannitol, die als alternatieve zoetstof gebruikt wordt. Maar in het wier bevindt zich ook een stof genaamd fucoxanthine. Van deze stof, die zorgt voor de bruinige kleur van het zeewier, was uit eerdere onderzoeken al bekend dat hij antioxiderend werkt, en mogelijk ook kankerbestrijdende effecten kan hebben. Wetenschappers van de universiteiten van York en Cambridge (Verenigd Koninkrijk) hebben samengewerkt met het in oncologische medicijnen gespecialiseerde bedrijf IOTA Pharmaceuticals om in het kader van GENIALG meer aan de weet te komen over fucoxanthine.
Volgens dr David Bailey, de directeur van IOTA Pharmaceuticals, heeft fucoxanthine, een carotenoïde, kankerremmende eigenschappen. “Maar de stof verbetert ook de effectiviteit van een aantal bestaande antikankermiddelen. Wij denken dat het behandelen van hersentumoren met een combinatie van farmaceutische medicijnen en een natuurgeneesmiddel uit zeewier een nieuwe en effectievere aanpak kan betekenen.”
Een reden waarom GBM zo dodelijk is, is de heterogene aard van de tumor, zoals het woord ‘multiforma’ al aangeeft. Verschillende delen van de tumor hebben verschillende eigenschappen, en daardoor reageren ze niet allemaal hetzelfde op medicatie. Bij behandeling blijkt vaak dat een deel van de tumorcellen wordt opgeruimd, terwijl andere tumorcellen gewoon door blijven groeien. Fucoxanthine lijkt er echter voor te zorgen dat een medicijn meer effect heeft op de hele tumor.
Volgens dr. Bailey is het niet zo dat natuurlijke componenten en farmaceutische middelen altijd goed samengaan. Maar als een combinatie van een specifiek middel en een natuurproduct kan ook juist veel effectiever zijn bij bepaalde ziekten. Dat fucoxanthine, zoals alle carotenoïden een kankerremmende werking heeft was bekend, maar waarom fucoxanthine dat effect veel krachtiger heeft moet nog nader onderzocht worden.
Het GENIALG-project is opgezet door bio-bedrijven en wetenschappers, en wordt gefinancierd door de Europese Unie. In het kader van dit project worden verschillende soorten zeewier onderzocht op de aanwezigheid van werkzame componenten voor de farmaceutische en voedingsindustrie. Op verschillende plekken in Europa wordt zeewier gekweekt voor nader onderzoek, zoals in de Oosterschelde, waar universiteit Wageningen sinds 2011 suikerwier verbouwt op een experimentele ‘zeeboerderij’. Ook op Texel en Groningen zijn soortgelijke projecten gaande.
Referentie
Pruteanu LL, Kopanitsa L, Módos D, Kletnieks E, Samarova E, et al. (2020) Transcriptomics predicts compound synergy in drug and natural product treated glioblastoma cells. PLOS ONE 15(9): e0239551. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0239551
Meer informatie
Naar boven
