Verwijdering van eierstokken lijkt risico op chronische longaandoeningen te verhogen

december 2022 Wetenschap Willem van Altena

Vrouwen die vanwege kankerrisico beide eierstokken laten verwijderen –een bilaterale ovariëctomie- lijken een verhoogd risico te lopen op chronische longziekten, en dan met name chronische obstructieve longziekte (‘chronic obstructive pulmonary disease’, COPD). Dat is de conclusie uit een recente studie door wetenschappers aan de Mayo-kliniek in Rochester (V.S.), die onlangs is gepubliceerd in vakblad NPJ Primary Care Respiratory Medicine.

COPD is een ziekte die nauw verband houdt met rookgedrag, en simpelweg omdat meer mannen roken dan vrouwen komt de ziekte vaker voor bij mannen. Maar wordt rookgedrag buiten beschouwing gelaten, dan blijken juist vrouwen een hoger risico op de longziekte te lopen. In de Amerikaanse NHANES III-studie waren zelfs 80% van de niet-rokers met COPD vrouwen.

Er zijn aanwijzingen dat de geslachtshormonen mogelijk invloed hebben op het COPD-risico, maar studies daarnaar waren tot dusver niet eenduidig. Een nieuwe studie van de Mayo kliniek onder leiding van longarts Trinh Nguyen heeft daar verandering in gebracht. In totaal werden 1336 vrouwen onderzocht die vanwege een hoog risico op ovariumarcinoom beide eierstokken hadden laten verwijderen. Zij werden vergeleken met 1435 controlevrouwen die geen ovariëctomie hadden ondergaan. Geen van de vrouwen had een longziekte bij aanvang studie. De onderzoekers hebben over een mediane periode van 18,6 jaar gekeken of er sprake was van een verhoogde incidentie van astma, COPD, emfyseem en chronische bronchitis.

Menopauze

Na correctie voor leefstijlfactoren als rookgedrag en obesitas was het risico op COPD, chronische bronchitis en emfyseem respectievelijk 57%, 77% en 106% hoger bij de vrouwen die de eierstokken hadden laten verwijderen. Er werd echter geen hogere incidentie van astma gemeten bij deze vrouwen, behalve bij de vrouwen die waren geopereerd voor ze de menopauze hadden bereikt, en die oestrogeenbehandelingen kregen.

Als enkel de bewezen gevallen van COPD en astma werden meegeteld bij de analyse, zagen de resultaten er iets anders uit. Er is geen correlatie gevonden tussen een ovariëctomie en het risico op bewezen COPD en bewezen astma. Maar bij subgroepanalyses zouden vrouwen zonder risicofactor voor COPD toch een hoger risico lopen na een ovariëctomie. Bij de vrouwen die niet rookten, was het verschil significant, maar wel met een zeer breed betrouwbaarheidsinterval (hazard ratio 9,45, 95% BI: 1,14-78,2).

Hoog genetisch risico

Er is ook een hoger risico op longziekten in het algemeen waargenomen bij de vrouwen die nooit hadden gerookt, en de vrouwen die niet zwaarlijvig waren. Volgens de onderzoekers geeft dat aan dat roken en obesitas een groter risico op longziekten met zich meebrengen dan het verwijderen van de eierstokken. De onderzoekers bevelen aan dat een bilaterale ovariëctomie voor de menopauze alleen toegepast zou moeten worden bij vrouwen met een hoog genetisch risico op ovariumkanker.

Referentie

Nguyen TT, Smith CY, Gazzuola Rocca L, Rocca WA, Vassallo R, Dulohery Scrodin MM. A population-based cohort study on the risk of obstructive lung disease after bilateral oophorectomy. NPJ Prim Care Respir Med. 2022 Nov 15;32(1):52. doi: 10.1038/s41533-022-00317-4. PMID: 36376327; PMCID: PMC9663719.