Huidkanker begint steeds meer om zich heen te grijpen in Nederland. Begin november bracht het Integraal Kankercentrum Nederland het rapport ‘Huidkanker in Nederland’ uit, waarin de ontwikkelingen van de afgelopen 30 jaar in kaart zijn gebracht. Jaarlijks wordt bij 70.000 mensen de diagnose huidkanker vastgesteld, en de ziekenhuizen kunnen de druk amper nog aan. Reden voor het IKNL om te pleiten voor een nieuwe aanpak van de kankerzorg, met veel meer aandacht voor preventie. Een heuse taskforce moet daar de lijnen in uitzetten, en begin 2020 komt er een conferentie rond dat thema.
Huidkanker is de meest voorkomende kankersoort in Nederland. De meeste diagnoses (48.000 per jaar) huidkanker zijn basaalcelcarcinoom. Dit is een relatief ongevaarlijke kanker die nauwelijks groeit of uitzaait. Deze kankersoort komt veel voor bij mensen van 60 jaar en ouder, die gedurende hun leven veel aan de zon blootgesteld zijn geweest.
Nummer 2 op de lijst is plaveiselcelcarcinoom (12.000 diagnoses per jaar), die iets gevaarlijker is dan het vorige type, maar nog steeds een laag overlijdensrisico kent.
Dat verandert drastisch bij het derde type, melanoom. Deze vorm van kanker (‘moedervlekkanker’) is zeer agressief en zaait gemakkelijk uit. In Nederland worden er jaarlijks zo’n 10.000 mensen door deze ziekte getroffen, en overlijden er 800 mensen. Twee andere types huidkanker, Merkelcelcarcinoom en huidadnexcarcinoom komen maar hoogst zelden voor.
Wat al die verschillende huidkankers met elkaar gemeen hebben is dat ze ontstaan door een teveel aan uv-straling, hetzij door de zon, of door de zonnebank. Het IKNL pleit dan ook voor voorlichtingscampagnes om mensen te waarschuwen voor de gevaren van het zonnebaden, en te pleiten voor het gebruik van uv-werende crèmes. Daarnaast is er onvoldoende besef dat langdurig buiten zijn net zo riskant is als zonnebaden.
In het rapport wordt vastgesteld dat het belangrijk is dat huidkanker vroeg gedetecteerd wordt, zeker wanneer het melanoom betreft. Daar zouden nieuwe diagnostische technieken en artificiële intelligentie een rol in kunnen spelen. Zoals bijvoorbeeld het gebruik van apps als SkinVision, een huidkanker-diagnose hulpmiddel dat sinds dit jaar door zorgverzekeraars erkend en vergoed wordt.
Het IKNL denkt dat er ook winst te behalen is in een gerichtere identificatie en follow-up van hoog-risico tumoren in de tweede lijn en tegelijkertijd in reductie van de follow-up van laag-risico tumoren in de tweede lijn.
Melanoom is en blijft de gevaarlijkste vorm van huidkanker. Wel signaleert het IKN dat er hoopgevende ontwikkelingen op behandelgebied zijn in de vorm van targeted therapy en immuuntherapie. Daarnaast is sinds eind 2018 de indicatie voor adjuvante therapie uitgebreid en kunnen mensen dus al in een vroeger stadium met immuuntherapie behandeld worden, wat de outcome aanzienlijk verbetert. Dat betekent echter ook een forse toename in de behandelkosten, want immuuntherapie is kostbaar. Verwacht wordt dat op korte termijn het eveneens zeer gevaarlijke hoog-stadium plaveiselcelcarcinoom op deze wijze behandeld gaat worden.
Wat de opstellers van het rapport betreft komt er een taskforce, waarin stakeholders uit de wereld van zorg, wetenschap, overheid en verzekeraars een plan van aanpak opstellen om uiteindelijk huidkanker terug te dringen als volksziekte. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft met dit doel eerder dit jaar al het Zonkrachtactieplan (ZAP) gelanceerd. In het voorjaar van 2020 organiseert IKNL een conferentie rondom het thema, die moet leiden tot een nationaal plan van aanpak.
Als er een land is dat huidkanker als volksziekte aanpakt, dan is dat Australië wel, en het IKNL kijkt ook nadrukkelijk naar hoe daar aan preventie en voorlichting wordt gedaan. Het continent ligt dichtbij een dunne plek in de ozonlaag, die tegen uv-straling beschermt, en staat van ouds her bekend als een land waar huidkanker zeer veel voorkomt. Twee op de drie Australiërs krijgt in zijn of haar leven te maken met een vorm van huidkanker. In 2016 overleden er bijna 1.960 Australiërs aan deze ziekte, waarvan 1.281 aan melanoom, op een bevolking van ongeveer 23 miljoen. Dat is dus beduidend meer dan Nederland.
De Cancer Council is al jaren actief met allerlei campagnes om mensen te wijzen op het gevaar van te veel blootstelling aan de zon. Bekend is de campagne ‘Slip Slop Slap Seek Slide’ waarmee mensen opgeroepen worden om respectievelijk bedekkende kleding te dragen, zonnebrandcrème te smeren, een hoed te dragen, schaduw op te zoeken en een zonnebril op te zetten. Ook worden Australiërs voortdurend via de media en op school gewaarschuwd dat je helemaal niet hoeft te zonnebaden om risico te lopen: buiten actief zijn, zoals sporten of werken, is al gevaarlijk genoeg.
Sinds 1998 loopt ook het SunSmart-programma op alle scholen in het land. Scholen die meedoen spraken af een plan van aanpak te hebben om ervoor te zorgen dat kinderen niet te veel blootgesteld worden aan de zon. Dat houdt onder meer in dat buitenactiviteiten tijdens perioden van hoge uv-straling naar binnen verplaats worden, of niet doorgaan.
Bronnen
1. Lees hier het volledige rapport ‘Huidkanker in Nederland’ van het IKNL.
2. De website van Cancer Council, de Australische kankerstichting.
Naar boven
