Een Barrett slokdarm is een aandoening aan de slokdarm, waar ongeveer 5% van de Nederlanders aan lijdt. In sommige gevallen leidt een Barrett slokdarm tot slokdarmkanker. Onderzoekers van het ErasmusMC in Rotterdam hebben na acht jaar studie vastgesteld wat de oorzaak van een Barrett slokdarm is. Het gaat om de werking van een gen in een klein aantal cellen die in elke slokdarm voorkomen. Het onderzoek werd geleid door dr. Vincent Janmaat en prof. Maikel Peppelenbosch en werd recent gepubliceerd in Nature Communications .
Een Barrett slokdarm wordt gezien als een potentieel voorstadium van slokdarmkanker. Chronische reflux, waarbij maagsappen inwerken op de lagere regionen van de slokdarm, vormen een risicofactor voor het ontstaan van een Barrett slokdarm. Het slokdarmslijmvlies bestaat uit verschillende lagen cellen, het plaveiselcelepitheel. Daaronder bevinden zich klieren slijm produceren die het slokdarmslijmvlies beschermt. Maar voortdurende blootstelling aan maagsappen kan het slijmvlies beschadigen. Het blijkt dat het slijmvlies dan niet langer bestaat uit een laag van meerdere afgeplatte cellen, maar van een enkele laag van hoge, slanke cellen die meer vergelijkbaar is met het slijmvlies van de dikke darm.
Janmaat en Peppelenbosch gingen op zoek naar de oorzaak van de verandering in de cellen van het plaveiselcelepitheel en ontdekten dat er een genetische mutatie aan het werk is, en dan met name in de groep genen die bekend staat als de HOX familie. Die genen zijn mede verantwoordelijk voor verschillen in de vorm van weefsels, vooral langs de lengte-as van het lichaam. De onderzoekers maten de HOX genen in alle weefsels van het maag- en darmkanaal. Het bleek dat het HOXA13 gen alleen tot uitdrukking kwam in de dikke darm én het Barrett slijmvlies. Dat het HOXA13 gen voor de metamorfose van het slokdarmslijmvlies zorgt stelden de onderzoekers vast door vervolgens in een laboratorium Barrett slijmvlies laten groeien zonder het HOXA13 gen. Toevoeging van het HOXA13 gen bleek de vorm van het slijmvlies te veranderen van meerdere lagen afgeplatte cellen tot een enkele laag van hoge slanke cellen.
Cellen die HOXA13 tot uitdrukking brengen blijken bij iedereen voor te komen, zij het in hele kleine aantallen. De cellen bevinden zich in de klieren onder het slijmvlies van de slokdarm en op de overgang van slokdarm naar maag. De onderzoekers weten echter nog niet waarom deze cellen bij 1 op de 20 mensen slokdarmslijmvlies in dikkedarmslijmvlies veranderen, maar hebben wel bepaalde vermoedens. Voortdurende beschadiging van het slokdarmslijmvlies zorgt ervoor dat het slijmvlies zich vernieuwt, en dat betekent dat de cellen zich delen. Het blijkt echter dat cellen die HOXA13 tot uitdrukking brengen zich sneller delen, en daardoor krijgen de hoge slanke cellen de overhand boven de afgeplatte cellen in meerdere lagen.
Of het sneller delen van de HOXA13-uitdrukkende cellen een verband houdt met een vergrote kans op slokdarmkanker is een mogelijkheid waar de onderzoekers wel rekening mee houden. Er is meer onderzoek nodig om deze hypothese te bewijzen. Daarbij moet ook duidelijk worden of er methodes te bedenken zijn om de groei van de HOXA13 uitdrukkende cellen af te remmen.
Lang niet iedereen die regelmatig last heeft van reflux (‘brandend maagzuur’) ontwikkelt een Barrett slokdarm, de Maag Lever Darm Stichting schat het aantal op ongeveer 10%. Maar een Barrett slokdarm kan ook ontstaan zonder dat iemand ooit klachten van brandend maagzuur heeft gehad. De aandoening wordt het vaakst vastgesteld bij mannen van ouder dan 50, die soms al heel lang kampen met brandend maagzuur. Mannen hebben 2 tot 4 keer zo veel kans op een Barrett slokdarm als vrouwen.
Een Barrett slokdarm is niet te genezen, wel kunnen de refluxklachten behandeld worden. Voorkomen van reflux is de beste manier om te voorkomen dat een Barrett slokdarm ontstaat. Overgewicht is een van de voornaamste oorzaken van de terugvloed van maagsappen. Gezonde leefstijlkeuzes kunnen dus een rol spelen bij het verkleinen van het risico van slokdarmproblemen.
Mensen met een Barrett slokdarm moeten alert zijn om klachten. Ze kunnen namelijk een indicatie vormen van een maagzweer of van slokdarmkanker. Heeft u een of meer van de volgende klachten, schakel dan de huisarts is:
Referenties
Meer informatie over de Barrett slokdarm vindt u op de website van de Maag Lever Darm Stichting.
Naar boven
