Mannen met matig- of hoog-risico prostaatkanker worden meestal chirurgisch of met bestraling (eventueel in combinatie met hormoontherapie) behandeld. De overleving van deze patiënten is uitstekend (10-jaars overleving is meer dan 99%), maar behandeling gaat vaak gepaard met urine-incontinentie en erectieproblemen. Om daar verbetering in te brengen is in juli in UMC Utrecht de ERECT-studie van start gegaan. Daarbij worden door een speciaal type MRI-scanner zenuwen en bloedvaten voor én tijdens de bestraling in beeld gebracht, zodat de radioloog kan voorkomen dat die bestraald worden. Onderzocht zal worden of die procedure leidt tot minder erectieproblemen.
Tot voor kort was niet goed bekend wat de omvang van incontinentie- en erectieklachten is bij mannen met prostaatkanker. Om hier inzicht in te krijgen zijn binnen het ProZIB onderzoeksproject (Prostaatkanker Zorg In Beeld) van bijna 6.000 patiënten uitgebreide klinische gegevens verzameld. Daarnaast vulden patiënten vragenlijsten in over hun kwaliteit van leven (Patient Reported Outcome Measures). Deze data zijn gebruikt om het optreden van urine-incontinentie en erectieproblemen na behandeling te onderzoeken.
Het blijkt dat erectieproblemen zeer vaak voorkomen bij mannen die een behandeling ondergaan voor prostaatkanker. Van de mannen die vóór de behandeling geen erectieproblemen hadden, rapporteerde 87% dit wel na operatie. Na bestraling was dit 41%.
De erectieproblemen ontstaan doordat bloedvaten en zenuwen rondom de prostaat, die zorgen voor de erectiele functie beschadigd raken door operatie of door straling. Door deze zenuwen en bloedvaten zo veel mogelijk te sparen hopen artsen erectieproblemen na behandeling te verminderen. Na operatie kwamen ook incontinentieproblemen frequent voor. 15% van de patiënten rapporteerde dit twee jaar na behandeling.
Zenuwsparend opereren wordt al een poosje toegepast: mannen die op die manier geopereerd worden aan hun prostaat rapporteren na afloop minder vaak erectieproblemen. Nu wordt in Utrecht onderzocht of zenuw- en vaatsparend bestralen eveneens een optie is. Voor de klinische studie zullen in totaal 70 mannen zenuw- en vaatsparend bestraald gaan worden. Mannen met matig-risico prostaatkanker, een indicatie voor radiotherapie en een redelijk tot goede erectiele functie voor bestraling, komen in aanmerking voor deze trial.
De studie wordt mogelijk gemaakt door de aanschaf van een nieuw type MRI-scanner, de MR-Linac. Die is in staat om een MRI-scan te maken en tegelijkertijd bestralingen uit te voeren. Doordat er direct voor en tijdens de bestralingsbehandeling MRI-beelden worden gemaakt, kunnen de zenuwen en bloedvaten in kaart worden gebracht en zoveel mogelijk worden bespaard. Op die manier hopen de artsen uit het UMC Utrecht erectiestoornissen na bestraling te verminderen.
Nergens ter wereld vinden er momenteel zenuw- en vaatsparende bestralingen plaats. Daarom onderzoeken de artsen uit het UMC Utrecht of de theoretische voordelen in de praktijk ook daadwerkelijk standhouden. Als uit het onderzoek blijkt dat deze nieuwe vorm van bestralen voldoende effectief is, zullen in de toekomst mogelijk ook andere patiëntgroepen in aanmerking komen voor deze behandeling.
Meer informatie
Lees het persbericht van UMC Utrecht aangaande de ERECT-studie
Bezoek de website Clinicaltrial.gov voor informatie over de ERECT-studie
Naar boven
