‘Check je kiwi’s!’ Met die slogan is een campagne van start gegaan die bedoeld is om jonge mannen bewust te maken van zaadbalkanker. Door regelmatig zelf te controleren of alles nog wel in orde is daar beneden kan de ziekte mogelijk al in een vroeg stadium ontdekt worden. En dat is niet onbelangrijk, want meer dan 800 mannen per jaar krijgen de diagnose zaadbalkanker te horen.
In 2019 werd bij 846 mannen zaadbalkanker vastgesteld, en daarmee is het een van de meer zeldzame kankersoorten. Toch is zaadbalkanker bij mannen tussen de 15 en 35 jaar de meest voorkomende kanker in ons land. De ziekte treft vooral jonge mannen: 79% van de patiënten is jonger dan 45. Op zich gaat het wel om een goed behandelbare kanker, zeker als de ziekte in een vroeg stadium wordt ontdekt. De vijfjaarsoverleving ligt dan rond de 99%.
Bij zaadbalkanker zijn er 3 stadia. In stadium I bevindt de tumor zich nog alleen in de teelbal. In stadium 2 zijn er uitzaaiingen naar lymfeklieren in de buik. In stadium 3 zijn er verre uitzaaiingen en zijn ook andere organen aangetast. In de meeste gevallen -79%- wordt zaadbalkanker al in stadium 1 ontdekt. Bij 14% van de mannen is stadium 2 al bereikt, en 10% van de mannen wordt pas in stadium 3 gediagnosticeerd. Zelfs dan is de prognose niet ongunstig: 89% van de mannen bij wie de ziekte in stadium 3 wordt ontdekt zijn 5 jaar later nog in leven.
Waarom mannen zaadbalkanker krijgen is niet helemaal vastgesteld maar er zijn wel risicofactoren bekend. Zo krijgt 2 tot 3% van de mannen die al eens zaadbalkanker hebben gehad na een paar jaar een tumor in de andere zaadbal. Een onvolledige ingedaalde of verschrompelde teelbal is ook een risicofactor, net als zaadbalkanker in de familie. En tot slot is er een relatie tussen zaadbalkanker en langdurig gebruik van marihuana.
Als er eenmaal zaadbalkanker is vastgesteld, ook in een vroeg stadium, dan is er maar een optie: operatieve verwijdering van de aangetaste bal. Daarna zijn er allerlei vervolgbehandelingen mogelijk, afhankelijk van het stadium van de ziekte en de agressiviteit van de tumor. Soms volstaat ‘actief volgen’, waarbij je regelmatig op controle moet komen. Maar soms wordt ook een chemokuur voorgeschreven, of bestraling.
De campagne ‘Check je kiwi’s’ wil mannen bewust maken van zaadbalkanker en het onderwerp bespreekbaarder maken. Jonge mannen onderling zullen niet zo snel een praatje maken over hun intieme lichaamsdelen, en mede daarom is gekozen voor een ludieke aanpak met veel uitingen op social media zoals Twitter en Instagram. Mannen worden aangespoord om een keer in de maand onder de douche de teelballen te checken door ze te betasten. Het is vergelijkbaar met de manier waarop vrouwen al heel lang verteld wordt hoe ze zelf hun borsten kunnen onderzoeken op verdachte knobbeltjes. Borstkanker is allang geen taboe meer, maar voor zaadbalkanker is dat vooralsnog toch anders.
Er zijn drie mogelijke symptomen van zaadbalkanker waar elke man op moet letten en die eenvoudig vastgesteld kunnen worden bij regelmatig zelfonderzoek. Is een van je ballen groter, voelt hij opgezwollen en zwaarder aan? Is er ergens een solide –meestal pijnloze- verharding te voelen? Voel je onder de huid bobbeltjes ter grootte van een erwt? Het kan loos alarm zijn maar toch is het beter om een afspraak met je huisarts te maken.
Meer informatie
Bekijk de commercial van Stichting Zaadbalkanker
Erasmus MC heeft een video die laat zien hoe je zelf je ballen kunt onderzoeken
Er bestaat ook een app ‘Check your friends’ van de Stichting Zaadbalkanker.
Naar boven
