SAMENVATTING
Gastro-intestinale subepitheliale laesies (SEL’s) worden vaak per toeval gevonden bij gastroscopie. Ongeveer 10–15% van SEL’s betreft een (pre)maligne afwijking, zoals een gastro-intestinale stromatumor (GIST) of neuro-endocriene tumor (NET). Een endo-echografie (EUS) is het beste diagnosticum voor het karakteriseren van SEL’s en kan bijdragen aan het onderscheid tussen benigne en (pre)maligne afwijkingen. EUS alleen is niet altijd afdoende en voor een definitieve diagnose is vaak weefseldiagnostiek noodzakelijk. Voor het onderscheid tussen laag- en hoogrisico-NET’s en GIST’s is histopathologische beoordeling van belang. Bij kleinere laesies is de diagnostische opbrengst van beschikbare methoden voor weefseldiagnostiek echter vaak onvoldoende. De ‘European Society of Gastrointestinal Endoscopy’ (ESGE) heeft een nieuwe richtlijn gepubliceerd over de endoscopische behandeling van SEL’s, waaronder ook NET’s en GIST’s. Indien sprake is van een GIST, is de optimale behandelstrategie nog niet duidelijk. De ESGE-richtlijn stelt dat zowel lokale resectie als surveillance bij intraluminale laesies <20 mm veilige alternatieven zijn. Er zijn geen vergelijkende studies die de meest optimale surveillancestrategie hebben onderzocht. De ESGE adviseert om onbekende laesies na 3–6 maanden te vervolgen en vervolgens elke 6–12 maanden bij 20–30 mm laesies, elke 1–2 jaar bij 10–20 mm laesies of elke 2–3 jaar bij laesies ≤10 mm. Om hoogrisicokenmerken (diameter >30 mm, irregulaire begrenzing, heterogenitieit, echogene of cysteuze foci) te evalueren en te vergelijken, is EUS de aangewezen modaliteit voor surveillance. Voor de surveillance van onbekende laesies zonder hoogrisicokenmerken is endoscopie voldoende.
Indien sprake is van NET kan surveillance worden overwogen bij type 1 gastrische NET’s ≤10 mm, omdat het risico op metastasering hierbij erg laag is. De ESGE volgt hierbij het advies van andere richtlijnen om de laesie elke 1–2 jaar met endoscopie te vervolgen. In alle andere gevallen wordt endoscopische of chirurgische resectie aangeraden.
De voornaamste indicaties voor behandeling van SEL’s zijn het risico op maligniteit (bij GIST of NET) en/of klinische symptomen van bijvoorbeeld obstructie of bloeding. Resectie kan ook de voorkeur hebben bij kleine laesies met hoogrisicokenmerken of wanneer het een jongere patiënt betreft. Bij intraluminale laesies tot 35 mm kan endoscopische resectie een alternatief zijn voor laparoscopische wigexcisie. Er zijn geen direct vergelijkende studies die een surveillancestrategie vergelijken met directe excisie van een laesie. Wanneer echter sprake is van NET is de mogelijkheid tot endoscopische resectie afhankelijk van locatie en risicoclassificatie. De ESGE raadt aan de situatie per casus te evalueren en elke overweging om een laesie te verwijderen in een multidisciplinair overleg te bespreken. De gekozen techniek is afhankelijk van diameter en locatie van de laesie en van lokale expertise.
(NED TIJDSCHR ONCOL 2022;19:248–51)
