Samenvatting
In Nederland werd in 2013 bij 5.400 patiënten de diagnose melanoom gesteld. Ongeveer 20% van deze patiënten ontwikkelt metastasen op afstand. In Nederland overleden in 2013 ongeveer 800 patiënten ten gevolgen van een uitgezaaid melanoom. Tot 2010 was dacarbazine in Nederland de enige geregistreerde behandeling voor het inoperabele stadium IV-melanoom, met een gemiddelde progressievrije overleving van slechts 2 maanden. Vanaf 2010 werden onder andere ipilimumab, een monoklonaal antilichaam tegen CTLA-4 op geactiveerde T-lymfocyten, en vemurafenib en dabrafenib, sterke remmers van het gemuteerde BRAF-eiwit, geïntroduceerd in de kliniek. Ipilimumab geeft een verbetering in totale overleving bij een subgroep patiënten. Ipilimumab kan echter ernstige, soms levensbedreigende, bijwerkingen met zich meebrengen. Vemurafenib en dabrafenib zijn actief bij het merendeel van de patiënten met een BRAF-V600-mutatie. Helaas blijkt dit effect bij vrijwel alle patiënten van relatief korte duur te zijn.
Tumorinfiltrerende lymfocyten (TIL) zijn lymfocyten die zich in de tumor bevinden, maar door immuunremmende werking vanuit de tumorcellen of het micromilieu van de tumor minder effectief zijn geworden. Onder andere Dudley en Rosenberg toonden aan dat infusie met een groot aantal TIL, voorafgegaan door conditionerende chemotherapie, al dan niet gecombineerd met totale lichaamsbestraling, een hoge objectieve responskans kon bewerkstelligen. Noemenswaardig is dat 10–20% van de behandelde patiënten in langdurige remissie kwam. Onlangs is in het Antoni van Leeuwenhoek de gerandomiseerde TIL-studie geopend. Deze studie heeft als doel om te achterhalen of bij patiënten met een niet-operabel stadium IIIc-, of stadium IV-melanoom, de TIL-behandeling een verbetering van progressievrije overleving op t = 6 maanden ten opzichte van ipilimumab bewerkstelligt.
(NED TIJDSCHR ONCOL 2015;12:121–4)
