Resultaten van een onderzoek naar nieuwe behandelingen met immuuntherapie voor gevorderde peniskanker zijn onlangs gepubliceerd in het Journal of Clinical Oncology. Het onderzoek vond plaats onder leiding van internist-oncoloog Michiel van der Heijden aan het Antoni van Leeuwenhoek. Dat ziekenhuis is het enige expertisecentrum voor peniskanker in Nederland, en behandelt ruim 80% van alle patiënten.
Peniskanker is een zeldzame vorm van kanker. De ziekte wordt jaarlijks bij ongeveer 150 mannen vastgesteld, meestal ouder dan 60 jaar. Vorig jaar werd de ziekte 218 keer gediagnosticeerd. De ziekte kent een slechte prognose: de vijfjaarsoverleving is 75%, maar wanneer er sprake is van gevorderde peniskanker (stadium IV) dan is die nog maar 18%. De tweejaarsoverleving is ook slechts 21%.
Eerder onderzoek vanuit onder andere het AVL liet zien dat peniskanker omringd wordt door een actieve ontstekingsreactie, met hoge expressie van PDL1. Dit betekent dat immunotherapie van meerwaarde zou kunnen zijn, maar dit werd nog niet eerder getest. Daarom is in 2018 de fase-II PERICLES studie gestart, waarin het effect van de immunotherapie atezolizumab (anti-PDL1) bij 32 patiënten met lokaal gevorderd of uitgezaaid peniscarcinoom werd onderzocht. Aangezien deze patiënten vaak lymfklieruitzaaiingen hebben die veel klachten kunnen veroorzaken werd een deel van de patiënten naast met atezolizumab ook met radiotherapie behandeld.
De PERICLES-studie is uniek omdat het de eerste prospectieve studie naar immunotherapie bij peniskanker is. Het eindpunt, één-jaar progressievrije overleving, werd in 12,5% van de patiënten gezien. Bij vijf van de 32 patiënten bleek de ziekte langdurig onder controle te komen. De tumoren van de patiënten werden verder onderzocht, waarbij bleek dat alle patiënten die een goede uitkomst hadden high-risk-HPV (humaan papilloma virus) positief waren. Ook de aanwezigheid van afweercellen in de tumor bleek voorspellend voor de uitkomst. Er was geen duidelijke verbetering door het geven van radiotherapie.
Aanvullend onderzoek richt zich er op om beter te begrijpen waarom patiënten wel of niet reageren op immuuntherapie. Daarnaast wordt een nieuwe studie opgezet waarin chemotherapie met immuuntherapie gecombineerd wordt in een vroeger stadium van de ziekte, met als doel de langetermijnoverleving te verbeteren.
Het humaan papillomavirus (HPV) is de belangrijkste risicofactor voor peniskanker, ongeveer de helft van de gevallen is HPV-gerelateerd. Omdat peniskanker een zeldzame ziekte is, is er een gebrek aan grote (prospectieve) studies. Hierdoor zijn er nog vele onbeantwoorde vragen, zoals de invloed van het HPV-virus op de prognose van een patiënt, en of een patiënt bij wie peniskanker is veroorzaakt door het HPV-virus anders behandeld moet worden dan een patiënt bij wie de peniskanker niet is veroorzaakt door het HPV-virus. Sinds vorig jaar kunnen ook jongens binnen het rijksvaccinatieprogramma een HPV-vaccinatie krijgen.
Referentie
Naar boven
