Meer schaduwplekken en gratis zonnebrandcrème op drukke openbare plekken. Daarvoor pleit de Stuurgroep Huidkankerzorg Nederland (SHN) in het Nationaal Actieplan Huidkanker. De SHN trekt aan de bel, omdat huidkanker al jaren aan een onmiskenbare opmars bezig is in ons land. Inmiddels gaat het bij 52% van alle nieuwe kankerdiagnoses om een vorm van huidkanker. Terwijl dat nu uitgerekend een soort kanker is die goed te voorkomen is. In de SHN wordt samengewerkt door onder andere de vereniging van dermatologen (NVDV) en patiëntenorganisaties HUKAs en Stichting Melanoom.
Al in 2019 was duidelijk dat het aantal huidkankerpatiënten in Nederland aan het stijgen is. Naar aanleiding van het rapport ‘Huidkanker in Nederland – cijfers uit 30 jaar Nederlandse Kankerregistratie’ trokken huidartsen en patiëntengroepen al aan de bel. Nu hebben NVDV en IKNL samen de handschoen opgepakt en een gezamenlijke route uitgestippeld om tot een Nationaal Actieplan Huidkanker te komen.
IKNL meldde in 2019 dat huidkanker met afstand de meest voorkomende vorm van kanker is in Nederland. Alleen al in 2017 waren er in één jaar bijna 67.000 nieuwe huidkankerpatiënten.
Verreweg het grootste deel daarvan (ruim 48.000 mensen) lijdt aan de minst agressieve vorm van huidkanker, het basaalcelcarcinoom (BCC). Het is een vorm van huidkanker die traag groeit en haast nooit uitzaait. Toch kan een onbehandeld BCC weefsels beschadigen die voor verminkingen kunnen zorgen. Een BCC bevindt zich namelijk vaak op het hoofd of in het gezicht. Ook een behandeling om een gevorderd BCC te verwijderen kan voor lelijke littekens zorgen. Er vroeg bij zijn is dus het devies. Een BCC wordt meestal aangetroffen bij ouderen; de gemiddelde leeftijd bij diagnose is 70 jaar, maar een kwart van de nieuwe diagnoses in ons land betreft mensen jonger dan 60.
De tweede vorm van huidkanker, plaveiselcelcarcinoom (PCC) is in 2017 12.300 keer vastgesteld. Ook deze vorm van huidkanker komt vooral voor bij ouderen, en houdt verband met veel in de buitenlucht geweest zijn. Opmerkelijk is dat PCC maar zelden bij mensen jonger dan 60 wordt vastgesteld. PCC is agressiever dan BCC en kan regionaal uitzaaien naar omliggende klieren, maar PCC is lang niet zo agressief als melanoom.
Melanoom is –afgezien van enkele zeer zeldzame huidkankersoorten- de minst voorkomende vorm van huidkanker, maar wel verreweg de gevaarlijkste. In 2019 waren er 7.127 nieuwe patiënten. Melanoom –ook wel bekend als moedervlekkanker- zaait sneller uit dan BCC en PCC, zowel regionaal als op afstand. Het is een kanker die relatief vaak jongere mensen treft; de mediane leeftijd bij diagnose is 62 jaar en bij de leeftijdsgroep van 18- tot 35-jarigen is melanoom een van de drie meest voorkomende kankers, en het is de snelst stijgende vorm van kanker bij 30- tot 60-jarigen. Als melanoom in een laat stadium ontdekt wordt heeft de ziekte een slechte prognose. Detectie in stadium I betekent een vijfjaarsoverleving van 100%. Maar als de ziekte pas in stadium IV wordt vastgesteld is na 5 jaar nog maar 19% van de patiënten in leven.
De opstellers van het Nationaal Huidkankerplan kiezen voor een tweesporenbeleid: enerzijds meer aandacht voor preventie, anderzijds meer aandacht voor de zorg.
Allereerst wordt opgeroepen om informatiecampagnes gericht te focussen op 4 doelgroepen: ouders/verzorgers van kinderen tot 18 jaar, buitensporters, buitenwerkers en zonnebankgebruikers. Zo wordt voorgesteld om voor meer bomen en schaduwplekken te zorgen in parken, speeltuinen, speelpleinen, sportvelden, buitenzwembaden en allerlei andere recreatieplekken. Daarnaast moeten goede zonbeschermingsmiddelen beschikbaar zijn, liefst gratis. Op recreatieve buitenlocaties en dergelijke zouden zonnebrandcrème-dispensers kunnen komen. De opstellers van het actieplan verwijzen naar de snelheid waarmee mensen handhygiëne normaal zijn gaan vinden. “De snelle verspreiding van desinfecterende handgel in de strijd tegen covid-19 laat zien dat het kan.”
Ook vindt de SHN dat mensen meer bewust gemaakt moeten worden van de noodzaak om uit de volle zon te blijven. Wedstrijden voor buitensporters en trainingen zouden niet tussen 12 en 15 uur gepland moeten worden. Ook moet huidkanker als beroepsziekte erkend worden, en moeten werkgevers op hun verantwoordelijkheid gewezen worden om werknemers te beschermen tegen de zon. Mensen die voor hun werk continu in de buitenlucht zijn –denk aan boeren en bouwvakkers- lopen een hoger risico op huidkanker als ze zich niet goed insmeren.
Zonnebanken zijn net zo gevaarlijk als een teveel aan zonlicht, en er wordt hardop nagedacht over inleveracties voor zonnebanken. Daarnaast zou er een bijzondere leerstoel huidkankerpreventie moeten komen, net als een huidkankerpreventiefonds en een nationale huidkankercoördinator. Uiteindelijk gaat het erom dat mensen ervan doordrongen raken dat er helemaal niet zoiets bestaat als ‘gezond bruin’.
Referenties
Download het Nationaal Huidkankerplan (PDF)
Lees meer over huidkanker in de Oncopedia van NTVO
Naar boven
