ZORG VAN DE TOEKOMST

De behoefte van slokdarmkankerpatiënten aan informatie en begeleiding bij het maken van een keuze tussen standaardchirurgie en actieve surveillance

SAMENVATTING

De standaardbehandeling voor patiënten met lokaal gevorderde slokdarmkanker bestaat uit neoadjuvante chemoradiotherapie (nCRT) gevolgd door een slokdarmresectie. De multicenter- cluster-gerandomiseerde SANO-studie onderzoekt of actieve surveillance een veilige en effectieve alternatieve behandelmogelijkheid is. Patiënten die deelname aan de SANO-studie weigerden vanwege een sterke voorkeur voor een specifieke behandeling, werden geïncludeerd in een studie naar behandelvoorkeuren van patiënten: de NOSANO-studie. In dit artikel behandelen we de behoeften van deze groep patiënten met betrekking tot informatie en begeleiding tijdens het besluitvormingsproces. Het belang van gedeelde besluitvorming en de rol van zorgverleners in dit proces wordt benadrukt. Hun rol lijkt vooral van belang te zijn in de vroege fase van de besluitvorming. Als patiënten eenmaal een behandelbeslissing hebben genomen, is de invloed van externe hulpbronnen, waaronder artsen, mogelijk beperkt.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2023;20:237–42)

FORCE: landelijke infrastructuur voor onderzoek naar zeldzame kankers

Eén op de vijf patiënten met kanker heeft een zeldzame vorm van de ziekte.¹ Weliswaar zijn de aantallen patiënten per kankersoort klein, maar bij elkaar opgeteld gaat het jaarlijks om ongeveer 20.000 nieuwe diagnoses.² Dat maakt de diagnose ‘zeldzame kanker’ – als die zou bestaan – tot een van de meest prevalente. Patiënten met een zeldzame vorm van kanker hebben een slechtere overleving en een lagere kwaliteit van leven dan patiënten met een niet-zeldzame vorm van kanker.^3,4 Medisch oncoloog Annemiek Walenkamp-Hageman (UMC Groningen) beoogt daar met het project ‘InFrastructure fOr Rare Cancers in the NEtherlands’ (FORCE) verandering in te brengen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2023;20:146–7)

Hulp bij behandelkeuze voor patiënten met spierinvasieve blaaskanker

Jaarlijks wordt in Nederland bij ruim 7.500 mensen blaaskanker vastgesteld. Ongeveer 3 van de 10 mensen met blaaskanker heeft een tumor die is doorgegroeid in de spierlaag van de blaas. Als patiënten met spierinvasieve blaaskanker zonder metastasen fit genoeg zijn, wordt doorgaans een cystectomie uitgevoerd, eventueel voorafgegaan door chemotherapie. Voor een deel van hen is chemoradiatie echter een goed alternatief, met een gelijke kans op genezing. Dat stelt deze patiënten voor een lastige keuze. Sinds begin april 2023 kunnen zij gebruikmaken van de keuzehulp ‘Behandeling bij blaaskanker’ om een behandeling te kiezen die het beste aansluit bij hun voorkeuren en wensen (www.blaaskankerkeuzehulp.nl). Onderzoeker Julia van Tol-Geerdink, radiotherapeut Hanneke Meijer en oncologisch uroloog Toine van der Heijden (allen Radboudumc) zijn betrokken geweest bij de ontwikkeling van de keuzehulp en vertellen over het belang ervan.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2023;20:100–2)

Radionuclidentherapie: betere bestraling van binnenuit

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft 5,3 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het programma ‘Betere bestraling van binnenuit’ ofwel ‘UNderstanding the RAdiobiology of therapeutic medical radioNUclides ( UNRANU)’. In het UNRANU-programma wordt onderzoek gedaan naar de productie en de medische inzetbaarheid van radionucliden. Prof. dr. Sandra Heskamp en dr. Antonia Denkova zijn verbonden aan dit programma en lichten hun onderzoek toe.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2023;20:59–61)

Computationele klinische neuropsychologie: cognitieve procesmodellen om de cognitieve klachten van kankerpatiënten beter te begrijpen

SAMENVATTING

Bijna de helft van patiënten die kanker en kankerbehandelingen hebben gehad ervaren cognitieve klachten, bijvoorbeeld in concentratie of geheugen. Cognitieve problemen moeten op een objectieve manier in kaart worden gebracht voor de verbetering van diagnostiek en identificatie van bijwerkingen en potentieel heilzame interventies. De meting van cognitieve functies wordt gedaan met neuropsychologische taken, maar de klassieke manier van testafname heeft een aantal nadelen voor grootschalige onderzoeken. Voor onderzoek is daarom bij het Antoni van Leeuwenhoek een online testbatterij ontwikkeld. Een groot voordeel van deze nieuwe testbatterij is dat het aantal datapunten dat kan worden onderzocht veel hoger is dan bij klassieke testafname. De hoeveelheid datapunten stelt ons in staat om cognitieve procesmodellen te formuleren, waarmee verschillende aandachts-, geheugen-en motorische processen kunnen worden onderscheiden. In dit artikel worden onderzoekstoepassingen van deze modellen belicht. Voorlopig is het ons inziens nog te vroeg om deze methodiek op grote schaal in te gaan zetten in de zorg, maar in de toekomst biedt een online testbatterij met bijbehorende uitsplitsing van processen mogelijk ook voor de klinische praktijk nieuwe opties.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2023;20:6–11)

‘Real-world evidence’ bij implementatie van nieuwe geneesmiddelen in de kliniek

SAMENVATTING

Bij de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen zijn gerandomiseerde fase 3-studies de gouden standaard. Gerandomiseerde studies hebben echter een aantal belangrijke beperkingen. Zo zijn de patiënten in gerandomiseerde studies lang niet altijd representatief voor de populatie patiënten in de dagelijkse oncologische praktijk. In dit artikel worden de voor- en nadelen van ‘real-world’-data als alternatief voor gerandomiseerde studies besproken. Zo zijn observationele (‘real-world’-)cohorten vaak meer representatief voor de populatie en kunnen van grote groepen patiënten over een langere periode gegevens worden verzameld. Er zijn echter wel belangrijke vormen van ‘bias’ die een rol kunnen spelen bij observationeel onderzoek. Met name ‘confounding by indication’, waarbij de reden van de keuze voor de behandeling een verstorend effect heeft op de analyse, speelt een grote rol. Samenvattend kunnen ‘realworld’-cohorten dus een belangrijke aanvulling vormen op gerandomiseerde studies, met name in groepen patiënten die ondergerepresenteerd zijn in studies. Klinische studies blijven echter onmisbaar door de onoplosbare vormen van ‘bias’ in observationeel onderzoek en zouden daarom waar mogelijk minder stringente inclusiecriteria moeten toepassen en in ieder geval moeten proberen om de uiteindelijke doelgroep waarvoor een geneesmiddel is ontwikkeld in de studie te includeren.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2022;19:283–6)

Voordelen en knelpunten in thuistoediening van chemo- en immuuntherapie

SAMENVATTING

Het aantal patiënten met maligniteiten neemt toe. De overlevingskansen van deze patiënten is verbeterd door toenemende behandelmogelijkheden met chemo- en immuuntherapie. Veel van deze behandelingen worden langdurig gegeven, waardoor een toenemende druk ontstaat op personeel en beddencapaciteit in de ziekenhuizen. Een mogelijke oplossing hiervoor is het verplaatsen van chemo- en immuuntherapie uit het ziekenhuis naar de thuissetting. Om deze thuistoediening op te starten zijn afspraken nodig tussen verpleegkundigen, ziekenhuisapotheek en artsen. De patiënten moeten erop kunnen vertrouwen dat de zorg thuis dezelfde kwaliteit en veiligheid heeft. In dit artikel worden de voordelen en knelpunten van thuistoediening van chemo- en immuuntherapie belicht in twee verschillende ziekenhuizen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2022;19:215–20)