overzichtsartikelen

De rol van selectieve inwendige radiotherapie (SIRT) bij de behandeling van het hepatocellulair carcinoom

SAMENVATTING

Selectieve inwendige radiotherapie (SIRT) staat de laatste jaren sterk in de belangstelling als mogelijke behandeling voor ‘advanced stage’-HCC en ‘intermediate stage’-HCC. Twee ‘randomized controlled trials’ (RCT’s) waarin SIRT met systemische behandeling wordt vergeleken, laten geen verschil in overleving zien, maar wel een verschil in bijwerkingen in het voordeel van SIRT. De voorlopige resultaten van een RCT waarin SIRT + systemische behandeling wordt vergeleken met systemische behandeling laten evenmin een verschil in overleving zien. Er zijn geen gegevens uit goede RCT’s beschikbaar waarin SIRT met TACE wordt vergeleken voor de behandeling van ‘intermediate stage’-HCC. De toekomstige plaats van SIRT bij de behandeling van HCC zal afhangen van verdere (subgroep)analyses en de ontwikkelingen op het gebied van systemische behandeling.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:186–9)

Second opinions op verzoek van de patiënt – de visie van medisch oncologen en hematologen

Samenvatting

Doel:Het aantal second opinions op verzoek van de patiënt lijkt toe te nemen. Een gedegen discussie is nodig over de toegevoegde waarde en goede inrichting van de praktijk rondom second opinions. Daartoe werden de attitudes van medisch oncologen en hematologen ten opzichte van second opinions en hun ideeën ter verbetering van de second opinion-praktijk in kaart gebracht.

Methoden:Kwalitatieve semi-gestructureerde interviews met een gevarieerde steekproef van medisch oncologen en hematologen (n=26) rondom het uitvoeren van en verwijzen voor second opinions. Twee onderzoekers codeerden alle interviews onafhankelijk, waarna de gegevens inductief werd geanalyseerd, zonder vooropgezet theoretisch kader.

Resultaten:Meningen over de medisch toegevoegde waarde van second opinions op verzoek van de patiënt liepen sterk uiteen. Op het psychologische en relationele vlak zagen veel geïnterviewden wel meerwaarde voor de patiënt. Deze meerwaarde woog volgens enkelen op tegen de kosten van second opinions, maar voor anderen niet. Verschillende suggesties werden gedaan om het aantal second opinions terug te brengen, zoals selectie van second opinion-verzoeken vooraf of telefonische consulten.

Discussie:Mogelijkheden om de psychologische en medische opbrengst van second opinions te vergroten en om het aantal onnodige second opinions terug te brengen verdienen nader onderzoek.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:131–8)

Immuuntherapie bij de behandeling van maagcarcinoom

Samenvatting

Recentelijk zijn voor een aantal vormen van kanker veelbelovende immuun-‘checkpoint’-remmers beschikbaar gekomen. In 2017 zijn in de Verenigde Staten en Japan respectievelijk de anti-PD1-antilichamen pembrolizumab en nivolumab geregistreerd voor de behandeling van patiënten met chemotherapie-refractair maagcarcinoom. Er zijn veel onderzoeken gaande om te evalueren of immuun-‘checkpoint’-blokkade een rol in de behandeling van maagcarcinoom zou kunnen hebben. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de recente klinische onderzoeken met immuun-‘checkpoint’-remmers voor de behandeling van maagcarcinoom.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:139–43)

Zeldzame kanker: tijd voor verandering

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:88–9)

Prognose voor patiënten met een zeldzame vorm van kanker blijft achter Medici, patiënten, onderzoekers en beleidsadviseurs zetten zich in voor verbetering

Samenvatting

Zeldzame vormen van kanker zijn nauwelijks bekend bij het grote publiek. Toch heeft ongeveer één op de vijf kankerpatiënten in Nederland te maken met een zeldzame vorm van kanker. Omdat het daarbij gaat over veel verschillende diagnoses die elk heel zeldzaam zijn, ziet elk oncologisch centrum slechts weinig patiënten met bijvoorbeeld speekselklierkanker, neusbijholtekanker, galblaaskanker, schildklierkanker of een glioom. De overleving is bij zeldzame vormen van kanker gemiddeld lager dan bij andere typen kanker en hierin is weinig vooruitgang door onder andere een gebrek aan klinisch onderzoek bij deze kleine patiëntgroepen. Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), zorgprofessionals en patiënt vertegenwoordigers (VSOP en NFK) hebben de knelpunten in de zorg rond deze zeldzame vormen van kanker in kaart gebracht. In het rapport ‘Kankerzorg in beeld: zeldzame kanker’ staan tien essentiële aanbevelingen om de vaak slechte prognose van deze groep patiënten te verbeteren. De overleving bij zeldzame kanker kan verbeteren door de patiënt zo snel mogelijk profijt te laten hebben van expertzorg. Dit bereikt men door samenwerking en kennisdeling, en draagt bij aan een tijdige diagnose door snelle herkenning van symptomen, het mogelijk maken van klinisch onderzoek en het verlenen van zorg in gespecialiseerde multidisciplinaire teams.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:90–6)

Innovatieve technieken ter verbetering van de schildwachtklierprocedure bij vroeg-stadium mondholtecarcinomen

Samenvatting

De schildwachtklierprocedure wordt in de meeste Nederlandse hoofd-halscentra routinematig toegepast bij de diagnostiek van vroeg-stadium mondholtecarcinomen. De resultaten zijn over het algemeen goed, echter is er nog ruimte voor verbetering. De procedure bestaat uit drie pijlers: preoperatieve identificatie van de schildwachtklier, excisie van de schildwachtklier en histopathologische analyse van de schildwachtklier. Binnen deze fasen van de schildwachtklierprocedure wordt door middel van nieuwe tracers, camera’s en andere technieken gezocht naar verbeteringen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:97–103)

Chirurgie bij stadium III-melanoom: hoe uitgebreid is passend?

Samenvatting

Studies naar electieve lymfeklierdissecties (ELKD) versus observatie hebben geen verbetering aange-toond met betrekking tot overleving van melanoompatiënten. Ook de schildwachtklierprocedure (SWK) vergeleken met observatie leidde niet tot een verbeterde overleving bij melanoompatiënten. Recentelijk is in twee gerandomiseerde fase 3-studies gekeken naar het effect van complementerende lymfeklierdissectie (CLKD) in vergelijking met observatie door middel van sequentiële echografie en helaas ook geen voordelig effect op de overleving aangetoond. Ondanks dit gebrek aan een overlevingsvoordeel, zou de SWK nu meer routinematig gebruikt dienen te worden vanwege de resultaten van een aantal grote gerandomiseerde studies naar adjuvante therapie. Hoge dosis ipilimumab, nivolumab, pembrolizumab en dabrafenib + trametinib hebben alle een significant voordeel aangetoond met betrekking tot de recidiefvrije overleving. Neoadjuvante studies tonen veelbelovende resultaten en zouden mogelijk in de toekomst kunnen leiden tot minder uitgebreide chirurgie.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2019;16:43–6)