overzichtsartikelen

Diagnose en behandeling van radiatiepneumonitis

Samenvatting

Radiotherapie is een belangrijke behandelingsmodaliteit bij thorax-, borst- en hematologische maligniteiten. Een bijwerking van een thoracale bestraling is radiatiepneumonitis. Er zijn in de klinische praktijk gevalideerde modellen voorhanden om de kans te voorspellen dat een radiatiepneumonitis optreedt. De diagnose ‘radiatiepneumonitis’ is echter een moeilijke diagnose door de vaak aanwezige pre-existente pulmonale comorbiditeit en de weinig specifieke klachten bij presentatie. Dit leidt vaak tot een niet eenduidig diagnostisch traject. Ook over de behandeling van radiatiepneumonitis bestaat geen eenduidige richtlijn. De bedoeling van dit artikel is om een advies te geven voor zowel de diagnose als de behandeling van radiatiepneumonitis.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2012;9:344–9)

Focale behandeling van colorectale levermetastasen en andere leverafwijkingen

Samenvatting

De behandeling van focale leverafwijkingen in het algemeen, en colorectale levermetastasen in het bijzonder, is complex en veelzijdig. Veelal bestaat de behandeling uit een combinatie van verschillende modaliteiten, zowel systemisch als focaal. Dit artikel geeft een overzicht van de focale behandelmogelijkheden van leverafwijkingen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2012;9:350–6)

Concentratie van oncologische zorg

(NED TIJDSCHR ONCOL 2012;9:292–3)

Concentratie van oncologische zorg: de medisch specialist moet aan zet

Samenvatting

Een van de belangrijkste discussies binnen de oncologische zorg gaat over centralisatie. Er bestaat een toenemende hoeveelheid bewijs dat hoog volume per chirurg en waarschijnlijk ook per ziekenhuis de uitkomst van zorg gunstig beïnvloedt. Gezien de belangrijke en uitgebreide gevolgen van het centraliseren van alle oncologische zorg, zou de invloed van volume op de kwaliteit van zorg verder moeten worden uitgezocht in prospectieve studies. In Nederland bestaat er echter een hoge druk om bepaalde minima voor oncologische zorg op korte termijn vast te stellen. Specialisten zouden het voortouw moeten nemen in het vaststellen van kwaliteitsnormen en volume-eisen voor oncologische centra. Zo niet, dan zullen de overheid en ziektekostenverzekeraars hun eigen eisen opleggen.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2012;9:294–7)

Centralisatie van chirurgische behandeling van oesofaguscarcinoom in de VIKC-regio Oost-Nederland

Samenvatting

Er is voldoende bewijs dat er voor hoogcomplexe chirurgische ingrepen een verband bestaat tussen expertise en morbiditeit. Als reactie hierop is de chirurgische behandeling van oesofaguscarcinomen in Nederland de afgelopen jaren gecentraliseerd. In deze studie wordt de centralisatieprocedure in de regio Oost-Nederland van de Vereniging van Integrale Kanker Centra (VIKC) beschreven en worden de resultaten hiervan besproken.

Van juni 2005 tot maart 2008 namen 5 ziekenhuizen in deze regio deel aan centralisatie van oesofaguscardiaresecties. Patiënten die tussen januari 2000 en juni 2005 (n=174) een oesofaguscardiaresectie ondergingen (groep 1, vóór centralisatie) werden vergeleken met patiënten die tussen maart 2008 en mei 2009 (n=61) werden geopereerd (groep 2, ná centralisatie). De centralisatieprocedure nam 3 jaar in beslag, mede doordat de participerende partijen verschillende belangen hadden waarover werd onderhandeld. Het gemiddelde aantal geopereerde patiënten nam toe van 7 in de 5 ziekenhuizen vóór centralisatie tot 54 in het Slokdarm Centrum Oost-Nederland ná centralisatie. Het peroperatieve bloedverlies daalde van 1.250 naar 575 ml (p<0,001) en het aantal gevonden lymfeklieren steeg van mediaan 8 naar 11 (p<0,001). Het percentage postoperatieve pneumonieën nam af van 39% naar 23% (p=0,03). De mediane opnameduur op de intensive care en de mediane totale opnameduur daalde respectievelijk van 3 naar 2 dagen (p=0,02) en van 16 naar 10 dagen (p<0,001). De tweejaarsoverleving nam toe van 44% vóór tot 54% ná centralisatie (p=0,10).

Concluderend kunnen belangen van zowel verschillende ziekenhuizen als verschillende medische disciplines een centralisatieproces compliceren. De centralisatie van chirurgie voor patiënten met een oesofaguscarcinoom heeft in de regio van het VIKC Oost-Nederland direct na de implementatie geleid tot een significant lagere morbiditeit en een betere overleving.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2012;9:298–306)

De keuze van behandeling bij het klein glottisch larynxcarcinoom: endoscopische resectie of radiotherapie?

(NED TIJDSCHR ONCOL 2012;9:243–4)

Lokale controle, kwaliteit van leven en stem kwaliteit bij T1-larynxcarcinoom na conventionele en na geaccelereerde gehypofractioneerde bestraling: een retrospectieve studie

Samenvatting

Achtergrond en doel: De meerwaarde van geaccelereerde (gehypofractioneerde) bestraling van het T1-larynxcarcinoom is niet vastgesteld. Gegevens over langetermijneffecten zijn schaars. Het doel van deze populatiegebaseerde studie was het vergelijken van lokale controle, overleving en kwaliteit van leven en kwaliteit van de stem tussen patiënten die geaccelereerd zijn bestraald met hypofractionering en patiënten die conventioneel gefractioneerd zijn bestraald.

Patiënten en methoden: Tweehonderdnegentig patiënten met T1-larynxcarcinoom in de regio van het Integraal Kankercentrum Nederland, locatie Leiden, werden geïncludeerd in deze retrospectieve studie. Allen werden tussen 1993 en 2008 in opzet curatief bestraald. Gegevens werden verkregen uit de kankerregistratie van het Integraal Kankercentrum Nederland, locatie Leiden, en de medische status. Door middel van vragenlijsten werden de kwaliteit van leven en kwaliteit van de stem geëvalueerd.

Resultaten: De mediane follow-upperiode was 82 maanden. De drie-, vijf- en tienjaars lokale controle waren respectievelijk 88%, 84% en 83%. Lokale controle, overleving en kwaliteit van leven en kwaliteit van de stem waren niet significant verschillend tussen het conventionele bestralingsschema en het geaccelereerde bestralingsschema (met fracties van 2,4 Gy).

Conclusie: Uit deze retrospectieve studie blijkt dat geaccelereerde bestraling met 2,4 Gy per fractie een vergelijkbare lokale controle en overleving geeft als met conventioneel gefractioneerde bestraling, waarbij kwaliteit van leven en kwaliteit van stem niet negatief lijken te worden beïnvloed door de hogere fractiedosis van 2,4 Gy.

(NED TIJDSCHR ONCOL 2012;9:245–55)