Wat is speekselklierkanker?
Als er kwaadaardige cellen worden gevonden in de speekselklieren, is er sprake van speekselklierkanker. Bij dit type kanker kan de tumor zich in meerdere klieren bevinden: de oor speekselklier, de onderkaak speekselklier, de ondertong speekselklier of in de kleine speekselklieren (voornamelijk in de lip en mondholte).
Bij ongeveer 70 procent van de tumoren in de speekselklieren is er sprake van goedaardige tumoren. Die groeien langzaam en geven meestal geen klachten. De overige tumoren zijn kwaadaardig en worden carcinomen genoemd. De kans op een kwaadaardig tumoren is afhankelijk van de locatie van de tumor. De kans op een kwaadaardige tumor in de oor speekselklier is het kleinst en in de tongspeekselklier is die het grootst.
Speekselklieren zijn klieren die speeksel maken, en zich op verschillende plekken in het hoofd bevinden. Speeksel heeft verschillende functies:
Er zijn verschillende soorten speekselkliertumoren. De meest voorkomende is een mucoepidermoid carcinoom. Dit type ontstaat in de speekselvormende cellen. Overige soorten zijn acinic cell carcinoom, adenoid cystisch carcinoom en salivary duct carcinoom.
Ieder jaar krijgen ongeveer 150 mensen de diagnose speekselklierkanker. Het aantal vrouwen dat de ziekte krijgt is de afgelopen jaren gestegen waardoor evenveel mannen als vrouwen nu de ziekte krijgen. Dit type kanker komt met name voor bij mensen vanaf 45 jaar.
Omdat speekselklierkanker op verschillende plaatsen kan ontstaan, hangen de symptomen af van de locatie van de tumor. In vroege stadia zal een tumor waarschijnlijk nog geen klachten geven. Dit soort tumoren wordt daarom ook soms bij de tandarts opgemerkt. Pas in latere stadia zal de patiënt last krijgen van de groeiende tumor.
Bij oorspeekselklierkkanker kunnen patiënten last hebben van een zwelling onder de kaakrand of op de wang in de buurt van het oor. Het kan zijn dat hierdoor de oorlel iets naar buiten kan staan. Ook kunnen patiënten last hebben van uitvalsverschijnselen in het gezicht. Dat kan zich uiten als een mondhoek die lager hangt, de plooi tussen de neus en mondhoek verdwijnt, en het oog is wijder dan aan de niet aangetaste zijde. Het kan ook zijn dat er vocht uit het oor komt.
Patiënten met een tumor in de ondertongspeekselklier kunnen een zwelling voelen van de mondbodem. Deze zwelling hoeft geen pijn te doen. Een pijnloze zwelling van de onderkaak kan duiden op een tumor in de onderkaakspeekselklier. Dit kan gepaard gaan met een scheve mond. Wanneer er sprake is van een zwelling van de lip of mondholte, kan er sprake zijn van kanker in de kleine speekselkliertjes.
Symptomen die bij alle soorten speekselklierkanker kunnen voorkomen:
Wat de exacte oorzaak van speekselklierkanker is, is nog niet bekend. Van een aantal factoren is wel bekend dat ze het risico op kanker in de speekselklieren vergroot:
Mocht de huisarts vermoeden dat een patiënt speekselklierkanker heeft, zal hij diegene eerst lichamelijk onderzoeken. Het kan zijn dat dat hij aanvullende onderzoeken aanvraagt in het ziekenhuis. Mocht hij aanwijzingen vinden voor neuskanker, zal hij de patiënt doorverwijzen naar een Keel-, neus en oorarts (KNO-arts). Hij zal een algemeen KNO-onderzoek uitvoeren en naar de ziektegeschiedenis van de patiënt vragen.
Als tijdens deze onderzoeken iets afwijkends wordt gevonden, kunnen verdere onderzoeken nodig zijn om een diagnose te stellen en te bepalen in welk stadium de kanker zicht bevindt. Dit kunnen onder andere een echografie (met punctie van de halsklieren), CT-scan, MRI-scan, biopsie, longfoto of röntgenfoto zijn.
Bij speekselklierkanker kan de tumor worden ingedeeld in de onderstaande stadia:
Verder is de differentiatiegraad van de tumor van belang voor de behandeling en prognose. Deze kan worden bepaald door middel van een biopt van de tumor. Een biopt is een stukje weefsel wat na diverse technieken onder de microscoop kan worden onderzocht. De differentiatiegraad zegt iets over in hoeverre de kankercellen nog op normale cellen lijken.
Wanneer de specialist heeft vastgesteld dat er sprake is van speekselklierkanker, zal een team van specialisten een behandelplan opstellen. Dit plan is afhankelijk van de soort speekselklierkanker, de locatie en het stadium van de kanker. In het geval van speekselklierkanker zal de patiënt eerst een operatie ondergaan en mocht het nog nodig zijn, kan de patiënt bestraald worden.
Mocht er sprake zijn van een goedaardige tumor, dan kan de specialist voorstellen om een afwachtend beleid te voeren. Dit betekent dat er geen behandeling plaatsvindt op het moment zelf, maar de patiënt blijft wel onder controle. Het kan ook zijn dat er wel wordt besloten om te opereren omdat sommige tumoren in de speekselklieren de neiging hebben om kwaadaardig te worden.
De behandeling voor kwaadaardige tumoren bestaat in eerste instantie uit een operatie. Daarbij kunnen ook de lymfeklieren worden weggehaald. De operatie kan eventueel opgevolgd worden met bestraling.
Naar boven