Immuuncheckpointremmers en doelgerichte behandelingen hebben in de laatste jaren de behandeluitkomsten van gevorderd melanoom aanzienlijk verbeterd. Maar bij ongeveer de helft van de behandelde patiënten is het behandelvoordeel van betrekkelijk korte duur. Onderzoekers van het Nederlands Kanker Instituut (NKI) zijn er samen met Deense collega’s in geslaagd om met behulp van aangepaste witte bloedcellen van de patiënt zelf –tumor-infiltrerende lymfocyten, TILs- veelbelovende resultaten te boeken. Onlangs werden die gepubliceerd in The New England Journal of Medicine.
In een fase III multicenter klinische studie werden 168 patiënten met niet-reseceerbaar stadium IIIC of IV melanoom ofwel behandeld met TIL, dan wel met immuuntherapie ipililumab behandeld. Voorafgaand aan de infusie met TILs ondergingen de patiënten chemotherapie, en na de infusie kregen ze een hoge dosering interleukine-2 om de aanmaak van witte bloedlichaampjes te bevorderen. Hoofduitkomst van de studie was progressievrije overleving (‘progression-free survival’, PFS).
In de TIL-groep was de mediane PFS 7,2 maanden (95% BI, 4,2-13,1) vergeleken met 3,1 maanden in de ipililumab-groep. Een objectieve respons werd vastgesteld in respectievelijk 49% en 21% van de patiënten. Ook de mediane algehele overleving was beter in de TIL-groep: 25,8 maanden tegen 18,9 maanden. Bij 23 patiënten in de TIL-groep bleef de ziekte stabiel, in de controlegroep gebeurde dat bij 8 patiënten. Ernstige, maar tijdelijke, bijwerkingen deden zich voor bij 100% van de patiënten in de TIL-groep, en 57% van de ipililumab-groep. Het ging daarbij met name om chemotherapie-gerelateerde myelosuppressie.
Concluderend stelden de wetenschappers vast dat een behandeling met TILs de progressievrije overleving aanzienlijk verbeterde bij mensen met gevorderd melanoom, in vergelijking met ipililumab.
Wat het onderzoek extra bijzonder maakt is het feit dat het tot stand is gekomen zonder tussenkomst van de farmaceutische industrie. De TILs werden geproduceerd door het NKI zelf, in nauwe samenwerking met bloedbank Sanquin. Het onderzoek werd bovendien gefinancierd door het ministerie van Volksgezondheid en particuliere fondsen.
Het medicijn wordt vervaardigd op basis van het bloed van de patient zelf. T-cellen worden uit een uitzaaiing gehaald en opgekweekt totdat er miljarden van zijn. Vervolgens worden de T-cellen via een infuus teruggegeven aan de patiënt.
Zorginstituut Nederland onderzoekt nu of de behandeling, waarvoor naar schatting tussen de 50 en 100 patienten in ons land in aanmerking komen, vergoed wordt uit het basispakket. Het gaat gezien de complexiteit van het vervaardigen van het bloedmedicijn-op-maat niet om een goedkoop middel, geschat wordt dat de behandeling 65.000 euro per patiënt kost. Als goedkeuring door het Zorginstituut een feit is, dan kunnen andere ziekenhuizen de behandeling eveneens aanbieden, wat de kosten omlaag zal brengen.
Referentie
Naar boven
