Een inslikbaar sponsje aan een touwtje kan voor een doorbraak in de diagnostiek van slokdarmkanker gaan zorgen. De Cytosponge, een Britse vinding, is heel eenvoudig toepasbaar en voor de patient veel minder invasief en onaangenaam dan een gastroscopie. Klinische studies met de Cytosponge, die zijn gepubliceerd in The Lancet, toonden in 2022 al aan dat een huisarts met de Cytosponge-test tien keer zo veel mensen met een Barrett-slokdarm op kan sporen dan zonder die test. En nu is er een nieuw grootschalig onderzoek in het Verenigd Koninkrijk gepubliceerd, waaruit bleek dat bijna 8 op de 10 mensen die met de methode worden beoordeeld niet meer op de wachtlijst hoeven voor een endoscopie.
Slokdarmkanker – kanker van de voedselpijp – neemt in veel Westers landen toe en is nauw verbonden met risicofactoren zoals een slecht dieet, roken, alcoholgebruik en het hebben van een hiatus hernia. Ongeveer 9.300 mensen per jaar in het VK worden gediagnosticeerd met de ziekte en 8.000 – 22 per dag – sterven eraan, volgens Cancer Research UK (CRUK). De overleving is slecht: slechts 12% van de gediagnosticeerden overleeft tien jaar. In Nederland krijgen jaarlijks ongeveer 2.600 mensen de diagnose slokdarmkanker. Slokdarmkanker is de op drie na dodelijkste vorm van kanker bij mannen, en op zes na bij vrouwen.
In het Verenigd Koninkrijk wordt de Cytosponge-test al sinds 2021 toegepast in 30 ziekenhuizen bij hoog risicopatiënten in het kader van een studiemodel. Een recente evaluatie van NHS England met 8.500 patiënten toonde aan dat 78% van hen geen Barrett’s slokdarm had en in de toekomst mogelijk door hun huisarts kon worden behandeld in plaats van een endoscopie te ondergaan. Slechts 22% van degenen die met de spons werden getest en een hoger risico op de aandoening bleken te hebben, moesten een endoscopie ondergaan, waardoor patiënten met een verhoogd risico op vermoedelijke kanker sneller toegang kregen tot een endoscopie.
In Engeland zou 99% van de patiënten binnen zes weken na doorverwijzing een endoscopie moeten ondergaan. Echter, volgens analyse van NHS-gegevens door CRUK, die heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de spons, stond 35% van de 179.000 mensen op de wachtlijst voor endoscopie in december al langer dan dat.
Nederland is het Europese land waar slokdarmkanker relatief het meest wordt vastgesteld. Elke dag krijgen in Nederland 7 mensen te horen dat ze slokdarmkanker hebben (2.675 per jaar). Het aantal nieuwe gevallen neemt elk jaar toe. Er overlijden 6 Nederlanders per dag aan deze ziekte, die vooral wordt vastgesteld bij mensen van 60 jaar en ouder. De 5-jaarsoverleving is ongeveer 24%.
Omdat slokdarmkanker vaak pas laat wordt ontdekt, is 5 jaar na de diagnose ongeveer 24% van de patiënten nog in leven. Dat is wel een verbetering ten opzichte van 30 jaar geleden toen het nog 7% was. De verbeterde overleving is vooral te danken aan nieuwe behandelingen en verbeterde diagnostiek.
Slokdarmkanker wordt doorgaans pas vastgesteld als patiënten slikklachten krijgen, en vaak is het dan al te laat om de kanker nog te genezen. De slokdarm an sich is een betrekkelijk eenvoudig orgaan, weinig meer dan een pijp tussen de mond en de maag, maar de nabijheid van de luchtpijp, de aorta en belangrijke zenuwbanen maakt dat de slokdarm zeer moeilijk behandelbaar is. Operaties en bestralingen kunnen schade aanbrengen aan deze vitale systemen. Vroege diagnoses zijn dus van groot belang.
De Cytosponge is ontwikkeld door wetenschappers aan de universiteit van Cambridge, onder leiding van prof. Rebecca Fitzgerald, die al in 2002 op het idee voor de vinding kwam. De Cytosponge is een capsule aan een koordje, dat een speciaal sponsje bevat. De patiënt neemt de capsule in met water, en eenmaal in de maag lost de capsule op en komt het sponsje vrij, dat vervolgens uitzet. Met het koordje wordt het sponsje vervolgens omhooggetrokken door de slokdarm, en neemt op weg naar de mond cellen van de slokdarmwand mee. Die worden vervolgens in een laboratorium getest, waardoor duidelijk wordt of er daadwerkelijk sprake is van een Barrett-slokdarm. Als dat het geval is kan er bij die patiënten alsnog een endoscopisch onderzoek gedaan worden.
Een Barrett-slokdarm is doorgaans het gevolg van reflux, waarbij de onderkant van de slokdarm voortdurend wordt blootgesteld aan maagzuur. Huisartsen schrijven doorgaans maagzuurremmers voor bij patiënten met deze aandoening, zonder verder onderzoek te doen of iemand wellicht een Barrett-slokdarm heeft. Een Cytosponge-test maakt dat onderzoek veel eenvoudiger. De test is heel eenvoudig binnen 10 minuten te doen bij de huisarts.
Referenties
Naar boven
