Een bekende HIV-remmer die al jaren gebruikt wordt lijkt ziekteprogressie te vertragen bij sommige patiënten met uitgezaaide colorectale kanker die al vier eerdere behandellijnen hadden ondergaan. Dat is de conclusie van een recente studie uit Boston (V.S.) die is gepubliceerd in vakblad Cancer Discovery.
In de studie werd het middel lamivudine conform de standaarddosering bij HIV toegediend aan 9 patiënten met vergevorderde uitgezaaide colorectale kanker. “We gaven de patiënten alleen lamivudine en niets anders, en we zagen tekenen dat de ziekteprogressie tot stilstand kwam”, vertelt medeauteur David T. Ting. Vervolgens werd een vier keer zo hoge dosis lamivudine toegediend aan nog eens 23 patiënten. Noemenswaardige bijwerkingen deden zich daarbij niet voor.
Aan het eind van de studie was bij 28% (n=9) van de patiënten stabilisering van het ziektebeeld waargenomen. Ting ziet dat resultaat als veelbelovend, ondanks dat er geen afname van de tumoren werd gezien. “Een welbekend HIV-middel kan ingezet worden als antikankermiddel bij patiënten met gevorderde uitgezaaide kanker die geen behandelopties meer hebben”, stelt hij. “Als we dit resultaat al zien met 1 HIV-remmer, dan is het een logische stap om nu uit te zoeken wat we kunnen bereiken met HAART (highly active anti-retroviral therapy), de standaard ‘cocktail’ van drie middelen die worden ingezet bij HIV.”
Het was al bekend dat Amerikaanse HIV-patiënten die een combinatiebehandeling van drie anti-retrovirale middelen innemen een lagere incidentie van colonkanker, borstkanker en prostaatkanker hebben dan de algehele populatie.
Eerder hadden Ting en zijn medewerkers al ontdekt dat de helft van het DNA van een tumor bestaat uit herhalende elementen, die vroeger als ‘junk DNA’ werden gezien en vrijwel niet bestudeerd werden. Die herhalende elementen worden alleen aangetroffen in kankercellen, niet in gezonde, ontdekte Ting. Sommige kankers produceren meer van deze repeterende elementen in het tumor DNA, zoals colorectale kanker, longkanker en slokdarmkanker. Het zijn deze repeterende elementen die grote hoeveelheden RNA produceren, op een manier die doet denken aan hoe virussen zichzelf kopiëren en verbreiden. Virussen reproduceren zichzelf door middel van reverse transcriptie, en middelen als lamivudine blokkeren dat proces. Ting kwam op het idee om uit te zoeken of dat middel ook bij kankers eenzelfde werking heeft.
In laboratoriumstudies ontdekte Ting dat colorectale kankercellen inderdaad op lamivudine reageerden en minder beweeglijk werden. De onderzoekers zagen ook dat het middel schade toebracht aan het kanker-DNA en aan de interferonreactie, wat erop wees dat lamivudine een ontstekingsreactie in de tumorcellen teweegbrengt. Ting vermoedt dat de combinatie van een middel als lamivudine met immuuntherapie mogelijk nog effectiever kan zijn, maar dat moet in een vervolgonderzoek vastgesteld worden.
“Het is een erg bemoedigend resultaat”, stelt Ting. “Bij patienten met een dermate gevorderde kanker is het heel bijzonder om ziekteprogressie tot stilstand te brengen, laat staan met een enkel middel. We hopen dat we nu een grote face-III studie kunnen uitvoeren om te zien of de drievoudige combinatiebehandeling ook goede resultaten oplevert.
Referentie
Naar boven
