Een gevaarlijke parasiet, die vaak meegedragen wordt door katten en die de ziekte toxoplasmose kan veroorzaken blijkt mogelijk de sleutel tot nieuwe kankerbehandelingen met zich mee te dragen. Onderzoekers uit Engeland en China publiceerden onlangs een studie in vakblad Journal for ImmunoTherapy Cancer over hoe de parasiet Toxoplasma gondii kan worden aangepast om een bepaald soort kankercellen vatbaarder te maken voor immuuntherapie. Het gaat vooralsnog wel alleen om studies met gekweekte cellen en met muizen.
T.gondii is een eencellige bacterie die door veel warmbloedige dieren wordt meegedragen en bij ongeveer een op de drie mensen aanwezig is. De parasiet bevindt zich in ontlasting van katten, maar ook in grond die door kattenpoep is verontreinigd en in rauw of onvoldoende gaar vlees. Omdat toxoplasmose vaak door contact met katten op mensen wordt overgebracht wordt de ziekte ook wel ‘kattenkrabziekte’ genoemd. Bij de meeste mensen gaat een toxoplasma-infectie ongemerkt voorbij, met milde symptomen als lusteloosheid en koorts. Maar voor zwangere vrouwen en hun foetus en voor mensen met een verminderde afweer kan de ziekte zeer ernstige vormen aannemen. Ernstige oogontstekingen, longontsteking en hersenvliesontsteking kunnen dan optreden.
Toch kan deze gevaarlijke parasiet een bondgenoot voor de mens betekenen. De parasiet leeft in de cellen van zijn gastheer en om ervoor te zorgen dat het afweersysteem de parasiet niet herkent scheidt T.gondii allerlei eiwitten af. Die leiden het immuunsysteem om de tuin en zorgen er ook voor dat andere gastheercellen gekoloniseerd kunnen worden, waardoor de parasitaire infectie kan groeien.
De onderzoekers in Nottingham en Ningbo slaagden erin een mutatie te creëren in T.gondii die nog steeds in staat was om het immuunsysteem te manipuleren, maar waarvan de groei beperkt bleef. In labtesten en bij muizen zorgden die aangepaste T.gondii dus niet voor toxoplasmose, maar wel voor een immuunreactie. Door de gemuteerde parasiet rechtstreeks in tumoren bij muizen te injecteren werd een ontstekingsreactie in die tumor opgeroepen, en ook in verder weg gelegen tumoren. Het bleek dat het injecteren met T.gondii ervoor zorgt dat tumoren sterker reageren op immuun checkpoint remmers. De muismodellen die werden gebruikt hadden melanoom, longkanker of colonkanker, en in alle gevallen werd een afname van de tumorgroei waargenomen, en een significante verbetering van de overleving.
Er was al eerder onderzoek gedaan naar de toepassing van een gemuteerde versie van T.gondii op tumoren in muizen, maar het Brits-Chinese onderzoek laat zien dat het rechtstreeks injecteren in een tumor een krachtige antikanker reactie oproept van het immuunsysteem en de effectiviteit van checkpointremmers vergroot.
De vinding kan de basis vormen voor nieuwe kankergeneesmiddelen, denken de onderzoekers. De resultaten met muizen zijn veelbelovend, maar het is nog veel te vroeg om aan te nemen dat de aanpak ook bij mensen ingezet kan worden. Daar is nog veel onderzoek voor nodig.
Referentie
Zhu, Y-C., et al. (2021) Synergy between Toxoplasma gondii type I ΔGRA17 immunotherapy and PD-L1 checkpoint inhibition triggers the regression of targeted and distal tumors. Journal for ImmunoTherapy of Cancer. doi.org/10.1136/jitc-2021-002970.
Naar boven
